Op de pagina 'Kinderdansgazet' staat de dansbeschrijving en partituur van deze dans 'Groen is 't gras'.
Tijdens mijn zoektocht naar informatie over deze dans stootte ik op een aantal zaken die mij interessant genoeg leken om er een bijdrage in de Dansgazet aan te wijden.
De oudste kinderliedjes uit de 16e eeuw zijn van religieuze oorsprong, voornamelijk gebeds- en schoolliedjes. Pas in de zeventiende eeuw komen hier wiegeliedjes bij, zoals we er zovele kennen (kenden ?).
Dus kinderliedjes zijn niet écht kinderliedjes maar vaak is het 'gezongen journalistiek'. Vroeger waren er geen kranten en zong men het nieuws.
Vermits het liedjes voor volwassenen waren, begrepen ze niet alles. Ze onthielden de meer ingewikkelde zinsconstructie niet écht maar plakten er de hen bekende woorden op, meestal met dezelfde klanken. Daarom hebben kinderliedjes zo dikwijls een samenraapsel van woorden qua tekst.
Bert Van Zantwijk (Groen is ’t Gras – Bert van Zantwijk) vertelde hier wat meer over. In een eerste verklaring zou het gaan om een begrafenis van een vriendje.
Een meisje staat met gebogen hoofd bij het graf (groen is ’t gras onder mijne voeten) van haar vriend Augustijn (‘k heb verloren mijn beste vrind / o, mijn lieve Augustijn). Bij een begrafenis wordt er van aanwezigen verwacht dat ze de nabestaanden voorrang geven (hé daar, plaats gemaakt voor de jongedame). Vervolgens wordt benadrukt dat het leven gewoon verder gaat (en de koekoek op het dak zingt een lied op zijn gemak). De laatste regel (deze dame zal het zijn) blijft bij deze uitleg onverklaard.
In de vierde regel luidde de oorspronkelijke tekst ‘waar moet ik het zoeken’ in plaats van ‘ik zal hem zoeken moeten’. ‘En ‘de koekoek op het dak zingt een lied op zijn gemak’ was oorspronkelijk ‘Zit de koekoek op het dak, zing een liedje van gemak’.
Er is echter een andere, meer plausibele uitleg.
Uit de zin ‘Ik Heb verloren mijn beste vrind’ werd geconcludeerd dat het liedje over een begrafenis gaat. De beste vriend van een meisje is echter haar maagdelijkheid. En het meisje in het liedje is dus haar maagdelijkheid kwijt geraakt.
En dat niet alleen, want als het gras onder je voeten groen is, ben je zwanger. Dat is een probleem omdat de koekoek op het dak zit. Zoals bekend legt de koekoek zijn eieren in het nest van een andere vogel, maar koekoek is ook een benaming voor de duivel.
Men sprak vroeger over de koekoek die op het dak zat, als sprake was van een relatie tussen een katholiek en een protestant (twee geloven op één kussen, daar slaapt de duivel tussen) of, zoals in dit liedje, indien een meisje zwanger was zonder dat bekend was wie de vader was of indien de vader een getrouwde man was. Het meisje in het liedje weet niet meer waar ze het zoeken moet, ze is in paniek. Dan wordt een liedje van gemak gezongen, er wordt voor een passende oplossing gezorgd. Augustijn biedt aan met haar te trouwen.
Het liedje speelt zich af in een tijd waarin de zeden vrij los waren. Jongelui kregen gelegenheid om met elkaar te vrijen, omdat een meisje moest aantonen vruchtbaar te zijn. Dat was belangrijk, omdat er nog geen sociale voorzieningen waren en nageslacht noodzakelijk was voor de tijd dat je zelf niet meer in staat zou zijn om te werken.
Als een meisje zwanger raakte, zorgde de dorpsgemeenschap ervoor dat de jongen met het meisje trouwde. Dit behoorde tot de nabuurplicht van de gemeenschap. Als niet duidelijk was wie de vader van het kind was, omdat het meisje met meerdere mannen seks had gehad, werd gezocht naar een passende oplossing. Augustijn is waarschijnlijk een weduwnaar zonder kinderen.
Een huwelijk tussen het zwangere meisje en de kinderloze man, was voor beiden een goede oplossing: haar eer was gered en hij had nageslacht.
Reactie plaatsen
Reacties