brengt wat in myn schoentje,een appeltje of een citroentje...
Gedurende de weken dat Sinterklaas in het land is, mogen kinderen een of enkele keren 's avonds hun schoen zetten bij de open haard of de kachel. Bij gebrek daaraan mag het ook wel onder de brievenbus of onder een raam. Zij laten hierbij soms hooi of een wortel achter voor het paard, of een tekening voor Sint en Piet, en zingen enkele sinterklaasliedjes.
De liedjes klinken door de schoorsteen tot op het dak, waar Sint-Niklaas ze zou kunnen horen. De volgende dag vinden de kinderen dan wat lekkers of een klein geschenkje in hun schoen. Het gebruik van de schoen zetten gaat terug tot zeker de vijftiende eeuw, toen armen hun schoen in de kerk zetten en rijke burgers daar geld in stopten dat onder de armen verdeeld werd.
Al vanaf de zeventiende eeuw wordt er in volksliedjes naar het zetten van de schoen verwezen (met inbegrip van het achterlaten van hooi en het klinken van het lied door de schoorsteen).
Ook onder de huidige bekende liedjes zijn er liedteksten die verwijzen naar het zetten van de schoen, waaronder Sinterklaas kapoentje / gooi wat in mijn schoentje (mondeling overgeleverd volksliedje); en O, kom er eens kijken / wat ik in mijn schoentje vind (K. Leopold, 1898).
Reeds in 1884 (t Daghet, 1ste jaarg., blz . 78) verscheen het liedjes ‘Sint Niklaas goed heilig man” dat gezongen wordt op de melodie van : ‘Nieuwe jaarke zoete // het verken heeft vier voeten’.
Naast deze volksliedjes uit de orale traditie, verschijnen er vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw een groot aantal kinderliedboekjes en sinterklaasliedboekjes, waaruit enkele tientallen liedjes tot in de eenentwintigste eeuw zeer bekend en geliefd bleven.
In 1845 verscheen, in een boekje met kinderliedjes, het sinterklaaslied
'Zie, de maan schijnt door de bomen, / Makkers! staakt uw wild geraas', van de hand van J.P. Heije en met muziek van J.J. Viotta.
Het tijdschrift De Navorscher vermeldt vanaf 1851 een vijftal kinderdeuntjes: 'Sinte Niclaes Bisschop! goet heylich man,
Wil je wat in mijn schoentje geeven, Godt loont u dan'
(onder de titel 'St. Nicolaas-liedje van 1658');
'Sint Niklaas goed heilig man! / Trekje beste tabbert an';
'Sint Niklaas! bonne, bonne, bonne, / Gooi wat in de leege tonne';
'Sint Niklaas, Dat is een baas / Voor kind'ren en voor menschen'; en '
Sint Niklaas, kapoentje! / Leg wat in mijn schoentje'.
De melodie van het lied ‘Daar wordt aan de deur geklopt’ is die van ‘O mijn lieve Augustijn’, die in zijn originele, Weense versie rond 1800 voor het eerst is opgetekend.
Het liedje ‘Oh, kom er eens kijken’ is gemaakt op de melodie van 'Freut euch des Lebens 'van Hans Georg Nägeli (1793).
Op de valreep van de negentiende eeuw, in 1898, gaf de Groningse onderwijzeres Katharina Leopold een liedboekje uit met 12 sinterklaasliedjes op bestaande melodieën. Hiervan raakten er enkele wijd bekend, waaronder:
'O, kom er eens kijken / wat ik in mijn schoentje vind'
'Jongens heb je 't al vernomen / tralalali, tiralalala'
'Sinterklaas, zegt moe / houdt van zoet, zegt moe'
'Hij komt, hij komt / die lieve goede Sint'.
We hopen dat ook nu nog de meest gekende Sinterklaasliedjes gezongen worden: Zie ginds komt de stoomboot; De zak van Sinterklaas; Sinterklaas kapoentje ; Hoor de wind waait door de bomen ; Zie, de maan schijnt door de bomen; Hoor wie klopt daar kinderen; Sinterklaasje bonne bonne, Zie ginds komt de stoomboot ; Sinterklaas goedheiligman; Sinterklaasje kom maar binnen met je knecht ....
Wie kent er nog liedjes die hier niet vernoemd zijn ?
Vermits bij het feest van Sinterklaas ook snoep en lekkers hoort, wil ik toch nog even dit vermelden over de chocoladeletters .
Er zijn verschillende theorieën over de oorsprong van de letters en in een ervan hebben de letters inderdaad een educatieve functie. Chocoladeletters stammen af van letters van brooddeeg die in middeleeuwse kloosterscholen gebruikt werden bij het leren schrijven. Na de les werden de letters opgegeten. (goeie tip voor beginnende lezertjes)
Een andere mogelijke oorsprong is te vinden in de gewoonte uit de 19e eeuw om sinterklaascadeaus onder een kleed te leggen. Om aan te geven voor welk kind de cadeaus waren, lag er een letter van brooddeeg bovenop.
Letters van brooddeeg, koek of banket kwamen eerder voor dan chocoladeletters, ze zijn al te zien op stillevens uit de 16e en 17e eeuw. Chocoladeletters worden in ieder geval sinds het eind van de 19e eeuw gegeven.
Nog een paar nachtjes slapen…
’t Heerlijk avondje is gekomen,
‘t avondje van Sint-Niklaas
Van verwachting klopt ons hart,
Wie de koek krijgt, wie de gard !
Reactie plaatsen
Reacties