La Bamba, van oorsprong een Vlaamse dans ?

De ‘kuskesdans’ of ‘la Bamba’ is in vele herinneringen blijven hangen. …. 

Hoopvolle jongens en meisjes die op de eerste tonen naar de dansvloer vlogen. Jongens in de binnenste cirkel zochten zich het knapste meisje uit om haar naar het midden te begeleiden en haar daar 3 kussen te geven .  De jongen gaat terug in de buitenkring staan terwijl het gekozen meisje haar uitverkorene naar het midden leidt voor de kussen.  Dansers van de buitenkring blijven hopen dat ook zij op hun beurt worden uitgekozen. Hunkering ten top ! 

Het liedje ‘La Bamba’ zelf zong men reeds in de 17^e eeuw.  Een van de verhaaltjes is dat de Vice-koning van Mexico er niet in slaagde om tijdig de nodige inspanningen te leveren om de inwoners van Veracruz tegen de piraten te verdedigen. Zodoende zingt men spottend :  Yo no soy marinero, Yo no soy marinero, soy capitán, soy capitán, soy capitán. 

Ik ben geen zeeman, ik ben geen zeeman , ik ben kapitein … maw ik ken er niets van, maar ik ben wel de baas….

Enfin, Ritchie Valence haalde er in 1958 een serieuze hit mee, net zoals Trini Lopez in 1963.

Dan reizen we even verder naar de USA, tijdens de jaren 1920.  Elizabeth Burchenal was dansdocente in het Openbare schoolsysteem van de staat New York en inspecteur athletiek van de New York, Department of Education.  Zij was er van overtuigd dat volksdans een belangrijk deel moest uitmaken van lichaamsbeweging op school. En er was keuze te over aan volksdansen. De massa’s immigranten brachten allemaal hun eigen volksdansen mee. Daar maakte Elizabeth Burchenal dankbaar gebruik van. In een van haar boeken ‘Folkdances of old homelands’, verschenen in 1922, stonden tot mijn grote verbazing 2 Vlaamse dansen : Sa Pater en Mie Katoen.

‘Sa Pater’ is, zoals Elizabeth Bursenal vermeldt, een oude en algemeen bekende  zangdans.

De dansers, opgesteld in frontcirkel en handen-laag-vast, stappen naar links.  Men zwaait de gegeven handen op de maat van de muziek terwijl de man in het midden rondkijkt wie hij gaat kiezen.  Zijn keuze gemaakt, brengt de man zijn meisje naar het midden waar ze knielen op beide knieën. Ze houden nog steeds handen vast kussen elkaar op de rechter- en linkerwang.  Dan springen ze vlug op en draaien elkaar rond in vlugge pas. (brisk skipping step). De man gaat mee in de kring staan en nu mag het meisje een partner kiezen die zij in de kring leidt.  Dit duurt zolang de muziek speelt of tot men het moe is.

Dus toch een voorloper van de ‘La Bamba ‘ ????

De ‘Sa Pater’ maakt deel uit van de zgn. paterkensdansen.  Het ontstaan ervan wordt gezocht in de periode van de Beeldenstorm (1566) en zou aanvankelijk als bespotting gelden van de soms weinig stichtelijke levenswijze van de toenmalige geestelijkheid. De Kuskesdansen (fel verspreid in Midden Brabant) en Hanske van Leuven kunnen als varianten van de paterkensdansen worden beschouwd.

De tweede dans die in het boek van Burchenal vermeld staat is de Mie Katoen.  Is deze dans Vlaams of Nederlands , of gekend aan beide kanten van de grens ?  In dit boek staat hij duidelijk als Belgisch geboekstaafd, mét Vlaamse tekst.

De uitvoering is als een ‘cramignon’.  Een sliert dansers wordt meegenomen door een leider, soms in stapmaat soms in huppelpas, naargelang het enthousiasme van de dansers. Soms vormen ze een cirkel en huppelen 16 maten naar links, roepen ‘HEY’ en huppelen 16 maten naar rechts. Ook hier, tot zolang de adem strekt. Want tijdens het dansen wordt er gezongen.

De Mie Katoen-melodie en tekst kennen we ook als C-figuur uit 'De Karnaval' uit Hoogstraten.